Πριν από 4 χρόνια είχα περιγράψει λίγο το πως δούλευε όλη αυτή καταπληκτική μηχανή κερδών που ονομαζόταν χρηματοπιστωτικό σύστημα, με το carry trade και όλα αυτά τα υπέροχα κόλπα που μοίραζαν κέρδη και χαμόγελα στα νεοφιλελεύθερα αγόρια του κόσμου. Ο τίτλος λεγόταν πως να γίνετε πλούσιοι χωρίς χρήματα. Ήταν ακόμα η γενναία εποχή των δομημένων ομολόγων του Αλογοσκούφη, που ακόμα και το πασόκ -παρά τις καταγγελίες- δεν καταδίκαζε ως πρακτική. Το μόνο πρόβλημα με τα δομημένα ήταν πως ο κ.αλογοσκούφης επέλεξε τα λάθος χαρτιά.
Η ιδέα φυσικά ήταν να περιγράψω τον προφανή παραλογισμό που ενέπνεε όλο αυτό το σύστημα της αεικίνητης αφθονίας, του τέλους της ιστορίας. Τα κεφάλαια -σύμφωνα με τη ρητορική των ημερών- ήταν καταδικασμένα να βρίσκονται παγκοσμίως σε ένα λίμπο χαμηλών αποδόσεων, καθώς το ρίσκο είχε εξοβελιστεί στο πυρ το εξώτερο από τα διάφορα περίπλοκα εργαλεία ασφάλισης που μας πρόσφεραν τα πιο κοφτερά μυαλά του πλανήτη. Είτε αγόραζες πακέτα στεγαστικών δανείων ανέργων του άινταχο, είτε αγόραζες ομόλογα του νορβηγικού δημοσίου, οι πιθανές απώλειες που θα μπορούσες να συναντήσεις ήταν ελάχιστα διαφορετικές.
Μη γελάτε. Ακριβώς οι ίδιοι άνθρωποι που σήμερα σας λένε για το πως πρέπει να μειώσει το κράτος τα ελλείμματά του κλείνοντας νοσοκομεία κι εσείς να σφίξτε το ζωνάρι, υπερασπίζονταν με πάθος την τότε αλήθεια. Ακριβώς με το ίδιο πάθος που υπερασπίζονται τη σημερινή αλήθεια.
Προς καλή μου τύχη, η όλη ιστορία της χρηματοπιστωτικής φούσκας άρχισε να σκάει μόλις 1 μήνα αργότερα. Προς κακή μου τύχη, το άρθρο ποτέ δεν δημοσιεύτηκε κι έτσι δεν κατάφερα κι εγώ να πάρω ένα νόμπελ οικονομίας ή τουλάχιστον μια καλή θέση αρθογράφου στη WSJ.
Έτσι συνέχισα να γκρινιάζω προσπαθώντας να βρω τον τρόπο που θα γίνω πλούσιος, τώρα που η κ.Κρούγκμαν μου πρόλαβε το νόμπελ και ο μέρντοκ αγόρασε τη WSJ.
Φυσικά στο ελληνικό μαγαζί υπάρχουν πολλοί τέτοιοι τρόποι. Όχι όλοι νόμιμοι, αλλά η δικαιοσύνη είναι γνωστό πως δεν εξαντλεί την αυστηρότητά της όταν δεν είσαι 25 χρονών και βάζεις στρακαστρούκες χρησιμοποιώντας διάφορα επαναστατικά ονόματα. Μπορείς πχ να εμπλακείς σε διάφορα οικονομικά σκάνδαλα, σε ύποπτες προμήθειες. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Ακόμα κι αν όλα αποκαλυφθούν, μπορείς πάντα να κάνεις μια συμφωνία κυρίων να επιστρέψεις τα κλεμμένα και κανείς δεν θα ασχοληθεί. Ακόμα κι αν η επιχείρηση που διοικούσες χρεώσει το δημόσιο καμιά 800αριά εκ ευρώ. Ή να αποφυλακιστείς γιατί οι γέροι γονείς σου χρειάζονται βοήθεια (αλήθεια πόσοι φυλακισμένοι έχουν οικογένεια και γέρους γονείς και δεν αποφυλακίζονται?). Ή ακόμα καλύτερα να αποφυλακιστείς διότι έχεις αναπνευστικά προβλήματα ή να τσιμπήσεις ένα απαλλακτικό βούλευμα από αυτά που κυκλοφορούν αδέσποτα για τους κατάλληλους ανθρώπους. Ακόμα κι αν κατά λάθος ανάψεις ένα πούρο την ώρα της αποφυλάκισης σου -ξέρεις βρε παιδί μου από αγνό ενθουσιασμό- δεν έγινε τίποτα.
Arkadaş
Ακούστε λοιπόν και τον τελευταίο τρόπο που έμαθα για το πως μπορείς να γίνεις πλούσιος. Έχω έναν καρντάσι στο ΔΣ μιας τράπεζας και μου κάνει μια εξυπηρέτηση δίνοντας μου 51εκ ευρώ. Μεταξύ φίλων υπάρχει εμπιστοσύνη φυσικά οπότε τα χρήματα μου τα δίνει βράδυ σε μια μαύρη σακούλα. Εδώ το σενάριο μου μπάζει λίγο, αλλά δυστυχώς δεν έχω δει ποτέ μπροστά μου 51εκ ευρώ, για να ξέρω πόσες σακούλες χρειάζονται για να μεταφερθούν.
Ξαφνικά μας παίρνουν χαμπάρι κάτι εισαγγελείς και η εξυπηρέτηση τινάζεται στον αέρα. Κυνηγάνε τον καρντάση, κυνηγάνε κι εμένα. Βρε κακό χρόνο να έχουν που χώνουν τη μύτη τους παντού. Τελοσπάντων τι να κάνουμε, εγώ -σαν φίλος σωστός- λέω πως θα επιστρέψω τα 51εκ, με την υπόσχεση να αρθούν όλες οι κατηγορίες που ο κακός και δύσπιστος εισαγγελέας μου προσάπτει. Τα επιστρέφω στον φίλο, αυτός, ο εισαγγελέας και η τράπεζα μου υπογράφουν ένα χαρτί πως ούτε τους χρωστάω, ούτε μου χρωστάνε και ούτε γάτα ούτε ζημιά. Τέλειο?
Φυσικά και είναι τέλειο. Διότι όσο ο φίλος δεν μου ζήταγε τα 51εκ πίσω εγώ τα είχα στην τσέπη μου. Ξέρετε πόσο αξίζει να έχεις 51εκ στην τσέπη για ένα χρόνο αγοράζοντας γραμμάτια του ελληνικού δημοσίου πχ? Περί τα 2.400.000 ευρώ. Αλλά εντάξει μεταξύ φίλων τι είναι μια εξυπηρέτηση.
Και μερικοί ακόμα παραδοσιακοί τρόποι να πλουτίσετε
Πριν μερικές βδομάδες μια φίλη μου αντιμετώπισε ένα μικρό πρόβλημα υγείας. Ο γιατρός του ΙΚΑ στον οποίο απευθύνθηκε της είπε ότι θα χρειαστεί ένα χειρουργείο και της πρότεινε να το κάνει ο ίδιος μόλις με 4000ευρώ. Η φίλη μου είναι άνεργη από τη μία και από την άλλη, δεν είχε και ιδιαίτερη διάθεση να πληρώσει ώντας ασφαλισμένη. Απευθύνθηκε και σε δεύτερο γιατρό του ΙΚΑ και σε τρίτο. Ύστερα δοκίμασε και σε δημόσια νοσοκομεία. Όλοι συμφώνησαν πως η εγχείριση πρέπει να γίνει. Εκεί που δεν συμφωνούσαν, ήταν στην τιμή που ζητούσε ο καθένας και στον τρόπο της εγχείρησης. Άλλος θεωρούσε τη λαπαροσκοπική καλύτερη μέθοδο αλλά πιο ακριβή. Άλλος τη θεωρούσε δεδομένη, ο τρίτος της πρότεινε να την κάνει ο ίδιος στο Ντυνάν, το οποίο λόγω κρίσης είχε ρίξει τις τιμές του. Ο τέταρτος της πρότεινε να της δώσει το κινητό ενός γνωστού του που θα έκανε την εγχείρηση. Η φίλη μου διαμαρτυρόταν πως δεν έχει χρήματα και πως δεν θέλει να πληρώσει επιπλέον και όλοι της έλεγαν πως για την υγεία αποκλείεται να μη βρει το ζητούμενο ποσό.
Χρειάστηκε να φτάσει στον 5ο γιατρό που την πέρασε ακριβώς από την ίδια διαδικασία (να σας δώσω το κινητό ενός γνωστού μου να κανονίσετε απευθείας), αλλά που μετά από επιμονή της, αποφάσισε προφανώς πως ο πελάτης είναι σκάρτος και της έδειξε το τρόπο να πάρει το πολυπόθητο δωρεάν ραντεβού.
Επειδή πρόσφατα συνέβη κάτι παρόμοιο και στη μητέρα μου (κυρία μου έχετε καρκίνο του δέρματος, πάρτε το κινητό μου να κανονίσουμε αμέσως εγχείρηση), καταλαβαίνω εγώ ο άσχετος πως το κινητό είναι ο αγαπημένος τρόπος των ιατρών να κανονίζουν τις μπίζνες με τους πανικόβλητους ασθενείς. Και καταλαβαίνω επίσης πως σε αντίθεση με αυτά που ακούτε στην τηλεόραση, τέτοιες πρακτικές δεν αποτελούν μεμονωμένα φαινόμενα. Σε σύνολο 6 τυχαίων ιατρών, η φίλη μου κατάφερε να πετύχει 5 από αυτά τα μεμονωμένα φαινόμενα (κι έναν που έκανε λάθος διάγνωση οπότε δεν θα μάθουμε πόσο διεφθαρμένος ήταν). Οπότε ή θα πρέπει να δεχθούμε πως η φίλη μου είναι εξαιρετικά άτυχη ή πως αυτή είναι μια σταθερή πρακτική.
Ας πάρουμε την πιθανότητα να είναι άτυχη, γιατί σήμερα λέω να είμαι καλός άνθρωπος. Αν υποθέσουμε πως μόνο το 4% των γιατρών ανήκουν σε αυτή τη βδελυρή κατηγορία, τότε η πιθανότητα η φίλη μου να πέτυχε σε 5 συνεχόμενους κοπρίτες είναι λίγο λιγότερο από 1 στα 10.000.000. Αν υποθέσουμε πως το 16% των γιατρών είναι κατάπτυστοι, τότε η πιθανότητα της να πέτυχε 5 συνεχόμενους γίνεται μόλις 1 στις 10.000. Αν υποθέσουμε πως το 40% των γιατρών θέλουν αποδεκατισμό, τότε η ατυχία της φίλης μου είναι της τάξης μόλις στο 1%.
Θα πρέπει να φτάσουμε στο 64% των γιατρών που εργάζονται στο ΙΚΑ και το ΕΣΥ να πρέπει να χάσουν την άδειά τους για να θεωρήσουμε πως η φίλη μου είναι πραγματικά άτυχη και της έκατσε η στραβή με μια αποδεκτή πιθανότητα 1 προς 10.
Και είμαι σίγουρος πως κι εσείς θα έχετε αντίστοιχα παραδείγματα, γιατί σε όσους το ανέφερα, κανείς δεν έδειξε ιδιαίτερη έκπληξη. Και η μητέρα μου, όπως της εξήγησε ένας άλλο γιατρός, μπορούσε να αφαιρέσει το σημάδι από το δέρμα της, αλλά μόνο αν το ήθελε για αισθητικούς λόγους.
Η αβάσταχτη κοινοτοπία του παραλογισμού…
Είναι δυνατό να δεχθούμε κοινωνιολογικά πως το 64% των γιατρών του δημοσίου είναι στην καλύτερη περίπτωση κατάπτυστα σκουλήκια? Λίγο δύσκολα. Διότι ή θα πρέπει να δεχθούμε πως το 64% της κοινωνίας από την προέρχονται είναι κατάπτυστα σκουλήκια, ή πως το ιατρικό επάγγελμα συγκεντρώνει μεγαλύτερο ποσοστό sosciopath και από reunion της 36μεραρχίας των SS. Τι οδήγησε ένα τόσο μεγάλο ποσοστό γιατρών να λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο? Φυσικά το περιβάλλον μέσα στην οποία ζούνε, οι σχέσεις τους με τα αφεντικά τους και τους συναδέλφους τους, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα με την οποία αλληλεπιδρούν. Στην αρχή είδαν πως οι ίδιοι -οι πιο πετυχημένοι των πανελληνίων- είναι χειρότερα αμειβόμενοι από την κυρα-μαρία με τα ρουμς του λετ και τον κυρ-νίκο με την άδεια ταξί από τη δικτατορία. Στον κόσμο του τέλους της ιστορίας όπου το χρήμα είναι ουσιαστικά το κυριότερο μέτρο επιτυχίας, είπαν να πάρουν το αίμα τους πίσω. Αρχικά από την κυρα-μαρία και τον κυρ-νίκο, αλλά σταδιακά από όλες τις κυρα-μαρίες και στο τέλος άρχισαν να βλέπουν όλο τον κόσμο ως κυρα-μαρίες, διότι είχαν γίνει και οι ίδιοι κυρ-νίκοι.
Αφαιρεί κάτι η παραπάνω εξήγηση από την προσωπική ευθύνη αυτών των 5 σκουλικιών? Όχι, στο κάτω κάτω αν δεν τους άρεσε πραγματικά αυτό που έκαναν, θα μπορούσαν να δουλέψουν πιανίστες σε μπουρδέλο.
Είμαστε όλοι τρόφιμοι ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης το οποίο μόνοι μας δημιουργήσαμε, κλείσαμε τους εαυτούς μας μέσα και πετάξαμε το κλειδί. Με τον καιρό, οποιοσδήποτε παραλογισμός συνέβαινε μέσα σε αυτό το στρατόπεδο, άρχισε να θεωρείται καθημερινότητα. Έτσι οι τραπεζίτες είναι οι πιο χρήσιμοι άνθρωποι της κοινωνίας, οι γιατροί μπορούν να αποσπούν εκβιαστικά χρήματα από τους ασθενείς τους, οι δικηγόροι να κλέβουν γριούλες, οι δημοσιογράφοι υπερασπίζονται το κοινό συμφέρον (τους), οι μηχανικοί να χτίζουν και τον τελευταίο ακάλυπτο χώρο. Και το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Στο Τόκιο διαπράττουν μια μαζική γενοκτονία αυτή τη στιγμή, γιατί απλά είναι αδύνατο να σκεφτούν και να παραδεχθούν πως τα σκάτωσαν τόσο άσχημα. Ο καθένας μας έχει να προσφέρει δεκάδες παραδείγματα αυτού του παραλογισμού. Για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε όλοι κάνουμε μερικές εκπτώσεις. Είτε στον παραλογισμό που δεχόμαστε (εισερχόμενα), είτε στον παραλογισμό που παράγουμε (εξερχόμενα). Κι αυτές οι εκπτώσεις μήνα με το μήνα αυξάνονται. Η οικονομική κρίση δεν είναι η αιτία, απλά η αφορμή για να ξεβραστούν όλες αυτές οι εκπτώσεις μαζί. Όπως στην πρώτη παράγραφο, δεν έφταιγαν μόνο οι φτωχοί που πήραν αυτά τα τεράστια στεγαστικά, αλλά και η πεποίθηση όλων των οικονομολόγων πως η Επιστήμη είχε πια εξοβελίσει το ρίσκο.
Όμως η κρίση προκαλεί ρωγμές. Τώρα που ικανός αριθμός ανθρώπων στην ελλάδα αρχίζει να ζορίζεται πραγματικά από την κρίση, αρχίζουν να τις βλέπουν. Και φυσικά κατηγορούν τη διοίκηση του στρατοπέδου που οι ίδιοι εξέλεξαν. Άλλα όσο υπεύθυνη κι αν είναι αυτή η διοίκηση, τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον συμπυκνωμένο παραλογισμό που ζούνε οι τρόφιμοι. Διότι όλοι γίναμε -στο ποσοστό που αντέχαμε ή θέλαμε- κυραμαρίες και κυρνίκοι. Και υπό αυτή την έννοια ο χοντροπάγκαλος έχει δίκιο να μας λέει πως όλοι μαζί τα φαγάμε. Έστω και με τη σιωπή μας ή τη βολή μας. Και η αλλαγή της διοίκησης του στρατοπέδου δεν είναι παρά ένα ελάχιστο βήμα για να αντιληφθούμε τον παραλογισμό του τροφίμου.
…και η επαναληψιμότητα των ιστορικών επιλογών
Γι’ αυτό και η επίσημη θέση της αριστεράς είναι ελάχιστα πειστική. Κανείς δεν μπορεί να δεχθεί πραγματικά πως μόλις αλλάξει η διοίκηση θα αλλάξει μαγικά και ο παραλογισμός του στρατοπέδου. Ναι η κρίση είναι παγκόσμια και τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας όχι δραματικά διαφορετικά από της υπόλοιπης δύσης. Αλλά δεν γίνεται να κλείνουμε τα μάτια σε αυτό που ονομάζεται ελληνική κοινωνία που σίγουρα δεν αποτελείται από λίγες χιλιάδες φανατικούς πραίτορες του συστήματος. Αυτή τη μαζική κολυμβήθρα του σιλωάμ τη δοκιμάσαμε μετά τη δικτατορία και δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο πρέπει να είμαστε περήφανοι για τα αποτελέσματά της.
Αλλά δυστυχώς και η αριστερά δεν μπορεί ακόμα να υπερβεί τη μεταπολίτευση. Στην ουσία είναι κολλημένη στις ίδιες λενινιστικού τύπου λύσεις που μας έφεραν ως εδώ. Μιας πεφωτισμένης ηγεσίας που θα μας μετατρέψει σε ανθρώπους από κυραμαρίες και κυρνίκους. Κάτι που προσπάθησε και το πασοκ το 1981 χωρίς να δώσει βάση στις προειδοποιήσεις του νίτσε, πως σαν βγείς να πολεμήσεις τα θηρία, πρόσεξε μην γίνεις κι εσύ ένα από αυτά. 30 χρόνια πασόκ αργότερα, όλοι είναι πιο υποψιασμένοι από τις αγνές μέρες του 1981.
Παρολαυτά η μεταμορφωτική πίστη της νέας κίρκης συνεχίζει να υπάρχει ως αφήγηση και διαθέτει μάλιστα την εξής ειρωνεία: Πώς όσο πιο ριζοσπαστική και επαναστατική εμφανίζεται η αριστερά, τόσο πιο λενινιστικού τύπου και μεσσιανική γίνεται. Πουθενά αυτό δεν φαίνεται πιο καθαρά από τις προτάσεις εξόδου από το ευρώ. Το πρόβλημα λέει είναι μια λάθος τεχνική επιλογή. Πως ο κακός σημίτης μας ξεγέλασε και μας έβαλε στο ευρώ. Μόλις διορθωθεί αυτό το οικονομικό μοντέλο, τα πάντα θα φτιάξουν σαν μαγική εικόνα από κατοίκους του ισημερινού που χορεύουν σάμπα.
Καταλαβαίνω πως βρισκόμαστε σ’ ένα καταθλιπτικό Catch22* που το έχουν αντιμετωπίσει πολλοί πριν από εμάς. Η αλλαγή πρέπει να προέλθει από την κοινωνία που θα επιβάλει τις λύσεις της σ’ ένα νέο πολιτικό σύστημα. Αλλά ταυτόχρονα πρόκειται για την ίδια κοινωνία που είναι παγιδευμένη στο υπάρχον σύστημα από το οποίο την καλούμε να ξεφύγει. Γι’ αυτό και η λενινιστικού τύπου αφήγηση ήταν μια κάποια λύση. Διότι πρόσφερε μια υπέρβαση για τον λαό, έξω από τον λαό. Αλλά είναι τα αποτελέσματα αυτής της λενινιστικής λύσης που βιώνουμε σήμερα κι έχουμε βιώσει πολλές φορές στον 20ο αιώνα. Διότι στην ουσία τους, όλα τα λενινιστικού τύπου κόμματα είναι αντιδημοκρατικά. Άλλη μια ιστορική ειρωνεία. Ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται η δημοκρατία στη δύση (δηλαδή τα πολιτικά κόμματα) είναι στη βάση του αντιδημοκρατικός.
Συνδιαλέγονται με την κοινωνία, αλλά δεν την θεωρούν ικανή να αυτο-διοικηθεί. Κι αυτό (εδώ κι έναν αιώνα) είναι το σπέρμα που ωθεί αυτή την ελίτ που διοικεί, να διαφοροποιείται από τους διοικούμενους με εντυπωσιακή συνέπεια και επαναληψιμότητα. Αλλά με αυτό το ιστορικό αστείο σας υπόσχομαι θα ασχοληθούμε στο τρίτο ή στο τέταρτο επεισόδιο αυτής της επίπονης και ίσως μάταιης ομφαλοσκόπισης.
Προσωπικά πάντως μου φαίνεται πιο χρήσιμη από το να περιμένω που θα κάτσει η μπίλια μίας ακόμα άσχετης συνόδου μικρών ή μεγάλων αποφάσεων. Οπότε προτείνω να αφήσουμε τη ρευστότητα του συστήματος να αυξηθεί μέχρι να δείξει μια κατεύθυνση εκ του αποτελέσματος, προσπαθώντας στο ενδιάμεσο να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε από τον κόσμο. Σύμφωνα με τον μαστρο-σουν είναι το πρώτο από τα δύο πράγματα που πρέπει να κατέχεις για να κερδίσεις χίλιες μάχες. *το catch22 περιγράφεται απλά με το εξής πρόβλημα: πως μπορείς να ανοίξεις ένα κλειδωμένο μπαούλο όταν το κλειδί που το ανοίγει βρίσκεται μέσα του?
ΥΓ παρότι δεν του φαίνεται αυτό το κείμενο είναι συνέχεια του ήλιε ήλιε αρχηγέ και θα ακολουθήσουν 1-2-3 ακόμα κομμάτια που ίσως αρχικά να φαίνονται λίγο αταίριαστα μεταξύ τους, παρόλαυτα στο μυαλό μου τουλάχιστον διαθέτουν μια συνέχεια που θα μπορούσαμε να την κατατάξουμε στην ομπρέλα του μαζί τα φάγαμε ή το τέλος του παιχνιδιού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου